TP. HCM: Xanh Hóa Bao Bì – Hướng Đi Mới Cho Xuất Khẩu Bền Vững

Bối cảnh toàn cầu và sức ép từ các thị trường lớn

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm rác thải nhựa và sự cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, các quốc gia phát triển đã siết chặt hàng rào kỹ thuật về môi trường đối với hàng hóa nhập khẩu. Những tiêu chuẩn như Green Deal của EU, chính sách Extended Producer Responsibility (EPR), hay tiêu chí ESG (môi trường – xã hội – quản trị) ngày càng trở thành điều kiện bắt buộc đối với các nhà xuất khẩu toàn cầu.

Trong đó, bao bì sản phẩm – yếu tố tưởng chừng đơn giản – lại trở thành “điểm ngẹt” lớn nhất khi chiếm tỷ trọng cao trong lượng rác thải nhựa không thể tái chế, gây ô nhiễm và làm gia tăng lượng khí nhà kính. Chính vì vậy, xanh hóa bao bì đã không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu cấp thiết để doanh nghiệp có thể duy trì khả năng cạnh tranh, hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu và hướng đến xuất khẩu bền vững.

 TP. HCM – Đầu tàu cả nước trong chuyển đổi bao bì xanh

Là trung tâm công nghiệp – thương mại lớn nhất cả nước, TP. Hồ Chí Minh chiếm hơn 15% tổng kim ngạch xuất khẩu quốc gia và đóng vai trò hạt nhân của nhiều chuỗi cung ứng. Với hàng nghìn doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu và đơn vị cung ứng bao bì, thành phố đang dẫn đầu trong nỗ lực chuyển đổi xanh, từ thiết kế sản phẩm đến bao bì đóng gói.

Một số động thái nổi bật tại TP. HCM:

• Kết nối doanh nghiệp – viện nghiên cứu – startup môi trường nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong ngành bao bì.

• Phát triển chuỗi cung ứng bao bì xanh nội địa, thay thế dần nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài.

• Thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ bao bì tái chế, phân hủy sinh học, compostable.

• Tổ chức nhiều diễn đàn, hội chợ chuyên đề về bao bì bền vững, gắn kết giữa nhà cung cấp và đơn vị xuất khẩu.

 Xanh hóa bao bì – yếu tố then chốt của chiến lược xuất khẩu bền vững

1. Thay đổi tư duy: Bao bì không chỉ để đóng gói

Trước đây, bao bì được coi là vật liệu hỗ trợ, chỉ dùng để bảo quản và vận chuyển hàng hóa. Tuy nhiên, trong chuỗi giá trị xuất khẩu hiện đại, bao bì đóng vai trò lớn hơn nhiều:

• Là một phần của sản phẩm: Bao bì thể hiện nhận diện thương hiệu, giá trị văn hóa, tiêu chuẩn chất lượng.

• Gắn với trách nhiệm môi trường: Nhiều quốc gia yêu cầu doanh nghiệp có trách nhiệm thu hồi và xử lý bao bì sau tiêu dùng.

• Tác động đến quyết định mua hàng: Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sản phẩm sử dụng bao bì thân thiện môi trường.

Do đó, doanh nghiệp muốn hướng đến xuất khẩu bền vững bắt buộc phải đầu tư vào thiết kế, nguyên vật liệu và vòng đời của bao bì – từ khâu sản xuất đến tiêu dùng và tái chế.

2. Lợi ích dài hạn từ việc xanh hóa bao bì

• Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế, đặc biệt tại các thị trường có tiêu chuẩn cao như EU, Mỹ, Nhật Bản.

• Tối ưu chi phí logistics, khi bao bì xanh thường nhẹ hơn, tiết kiệm không gian và dễ xử lý.

• Giảm thiểu rủi ro pháp lý, tránh bị trả hàng hoặc phạt do không đạt yêu cầu về môi trường.

• Tạo dựng hình ảnh thương hiệu trách nhiệm, từ đó tăng độ trung thành của khách hàng và đối tác quốc tế.

Những mô hình tiên phong tại TP. HCM

Nhiều doanh nghiệp tại TP. HCM đã đi đầu trong quá trình chuyển đổi bao bì xanh, tiêu biểu như:

• Công ty TNHH Bao bì giấy Việt Phát: Phát triển các dòng hộp giấy gấp không dùng keo, dễ phân hủy, dùng cho xuất khẩu nông sản sang EU.

• Tập đoàn Tân Hiệp Phát: Sử dụng chai PET tái chế 100% và đầu tư công nghệ ép nhãn dễ bóc tách.

• Startup Reborn Pack: Cung cấp giải pháp túi giấy kraft tự hủy và bao bì từ vỏ cây chuối cho ngành hàng thủ công mỹ nghệ.

Những mô hình này không chỉ tạo ra sản phẩm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật mà còn lan tỏa giá trị môi trường và tinh thần đổi mới sáng tạo trong cộng đồng doanh nghiệp trẻ.

Thách thức trong hành trình chuyển đổi

Dù đầy tiềm năng, quá trình xanh hóa bao bì vẫn gặp nhiều rào cản:

1. Chi phí nguyên liệu và công nghệ cao

Vật liệu xanh như PLA (từ bắp), túi sinh học, mực in nước… hiện có giá thành cao hơn 20–30% so với vật liệu truyền thống. Nhiều doanh nghiệp nhỏ chưa đủ năng lực tài chính để đầu tư dây chuyền mới.

2. Thiếu tiêu chuẩn bao bì xanh thống nhất

Việt Nam hiện chưa có bộ tiêu chuẩn bao bì xanh quốc gia, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi xác định loại vật liệu phù hợp với thị trường mục tiêu. Việc thiếu chứng nhận nội địa cũng gây khó trong tiếp cận thị trường quốc tế.

3. Thiếu nguồn nhân lực thiết kế bao bì xanh

Đội ngũ thiết kế bao bì hiện vẫn chủ yếu thiên về mỹ thuật, chưa được đào tạo bài bản về nguyên tắc tuần hoàn, tái chế, giảm carbon – vốn là yếu tố bắt buộc của xuất khẩu bền vững.

Kiến nghị giải pháp để tăng tốc xanh hóa bao bì tại TP. HCM

Để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi nhanh hơn, TP. HCM cần:

• Xây dựng Trung tâm nghiên cứu và phát triển bao bì xanh, liên kết với trường đại học và viện nghiên cứu.

• Hoàn thiện hành lang pháp lý, ban hành tiêu chuẩn bao bì xanh quốc gia, quy định về dán nhãn môi trường.

• Tạo gói tín dụng xanh dành riêng cho doanh nghiệp bao bì và xuất khẩu, với ưu đãi lãi suất và thời hạn vay linh hoạt.

• Hỗ trợ truyền thông, kết nối thị trường, giúp doanh nghiệp quảng bá sản phẩm bao bì xanh ra quốc tế.

 Tầm nhìn tương lai: Bao bì xanh – Hộ chiếu cho hàng Việt vươn xa

Bao bì không chỉ là vỏ ngoài của sản phẩm, mà là một “hộ chiếu xanh” giúp hàng hóa Việt Nam tiến sâu hơn vào những thị trường khó tính nhất, đồng thời khẳng định hình ảnh của một đất nước năng động, có trách nhiệm với môi trường toàn cầu.

Nếu TP. HCM tiếp tục giữ vững vai trò tiên phong trong xanh hóa bao bì, không chỉ doanh nghiệp tại đây hưởng lợi mà toàn ngành xuất khẩu quốc gia sẽ được tiếp sức để tiến nhanh hơn, xa hơn trên hành trình xuất khẩu bền vững.

Xanh hóa bao bì – Chiến lược hành động vì thương hiệu Việt toàn cầu

“Xanh hóa bao bì” không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà là chiến lược dài hạn giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức, mở rộng thị trường và xây dựng uy tín. TP. HCM, với vai trò trung tâm sản xuất và xuất khẩu lớn nhất cả nước, đang thể hiện quyết tâm trở thành hình mẫu cho nền kinh tế tuần hoàn, bền vững và thân thiện với môi trường.

Với sự đồng hành của chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia và người tiêu dùng, hành trình hướng đến xuất khẩu bền vững sẽ không còn xa, mà trở thành một tương lai gần – thực tế, mạnh mẽ và đầy hy vọng.