THUYỀN GỖ – GÌN GIỮ BẢN SẮC VÀ VƯƠN MÌNH TRONG THỜI ĐẠI MỚI

Thuyền gỗ – Biểu tượng văn hóa Sài Gòn vươn mình trong thời đại mới

​

Thuyền gỗ – Di sản văn hóa sông nước

Thuyền gỗ đã gắn bó mật thiết với đời sống người dân Nam Bộ, đặc biệt là tại TP.HCM – nơi có hệ thống sông ngòi chằng chịt. Từ những chiếc ghe nhỏ trên kênh rạch đến thuyền buồm lớn trên sông Sài Gòn, thuyền gỗ không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là biểu tượng của văn hóa sông nước đặc trưng.​

Ngày nay, dù các phương tiện hiện đại phát triển, nhưng thuyền gỗ vẫn hiện diện trong các lễ hội truyền thống như đua thuyền, lễ hội sông nước, thể hiện sự tôn trọng và gìn giữ di sản văn hóa.​

Di sản văn hóa cần được gìn giữ

Ngày nay, trong nhịp sống hiện đại, các phương tiện vận tải cơ giới dần thay thế thuyền gỗ trong việc lưu thông và giao thương. Tuy nhiên, giá trị văn hóa mà thuyền gỗ mang lại vẫn luôn trường tồn. Chúng không chỉ tồn tại trong ký ức hay các bức tranh hoài niệm mà còn hiện diện trong các lễ hội truyền thống, trò chơi dân gian, mô hình nghệ thuật và dịch vụ du lịch đặc thù.

Tại TP. HCM, một số hoạt động nổi bật như giải đua thuyền truyền thống trên sông Sài Gòn, lễ hội Nghinh Ông, hay các triển lãm văn hóa sông nước thường xuyên tái hiện hình ảnh thuyền gỗ nhằm nhấn mạnh vai trò lịch sử và nghệ thuật của loại hình phương tiện này. Không chỉ là biểu tượng quá khứ, thuyền gỗ đang dần trở lại mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.

Nghề đóng thuyền gỗ – Nghề xưa giữa lòng phố thị

Giữa lòng TP. HCM hiện đại, vẫn còn đó những làng nghề đóng thuyền gỗ truyền thống âm thầm giữ lửa nghề. Một trong số đó là xưởng đóng thuyền của ông Nguyễn Văn Dũng ở quận 9. Tại đây, những người thợ vẫn dùng tay để đo gỗ, cắt, bào, ghép từng thanh gỗ lim, gỗ sao… tạo nên những chiếc thuyền không chỉ chắc chắn mà còn mang tính thẩm mỹ cao.

Mỗi chiếc thuyền gỗ được làm ra không chỉ là phương tiện mà còn là tác phẩm nghệ thuật thủ công, kết tinh từ tay nghề, tâm huyết và tinh thần của người làm nghề. Dù chịu sự cạnh tranh gay gắt của các vật liệu hiện đại như nhựa, sắt, composite… nhưng thuyền gỗ vẫn khẳng định được chỗ đứng riêng nhờ vẻ đẹp mộc mạc và sức sống lâu dài.

Thuyền gỗ – Xu hướng mới trong du lịch và trải nghiệm văn hóa

Một trong những yếu tố giúp thuyền gỗ “hồi sinh” trong thời đại mới chính là sự phát triển của ngành du lịch trải nghiệm và văn hóa bản địa. Tại TP. HCM, nhiều công ty du lịch đã đưa du thuyền gỗ truyền thống vào hành trình khám phá sông Sài Gòn, mang đến trải nghiệm hoàn toàn khác biệt cho du khách trong nước và quốc tế.

Điển hình như du thuyền Hòn Ngọc Viễn Đông, với thiết kế gỗ cổ điển kết hợp nội thất sang trọng, phục vụ các bữa ăn tối, tiệc cưới hoặc tour đêm ngắm cảnh thành phố từ sông. Không chỉ là phương tiện, thuyền gỗ trở thành không gian nghệ thuật, nơi người ta có thể cảm nhận sự giao thoa giữa cái xưa và cái nay, giữa quá khứ yên bình và nhịp sống hiện đại.

Ngoài ra, các tour chèo thuyền nhỏ trên rạch Thị Nghè, rạch Bến Nghé, hay khu vực Nhà Bè, Củ Chi… cũng đang được các startup khai thác theo hướng “eco-tourism” – du lịch sinh thái, giáo dục môi trường và gìn giữ bản sắc văn hóa.

Mô hình thuyền gỗ – Từ nghệ thuật đến phong thủy

Ngoài vai trò vận chuyển, thuyền gỗ còn được thu nhỏ thành mô hình nghệ thuật dùng để trưng bày trong nhà, văn phòng hay làm quà tặng. Tại TP. HCM, các cửa hàng chuyên về mô hình thuyền gỗ như Gỗ Nghệ Thuật Sài Gòn hay Mô Hình Gia Nhiên đã cung cấp hàng trăm mẫu thuyền gỗ cổ, thuyền buồm, tàu chiến… được chế tác tinh xảo từ gỗ quý, mang giá trị nghệ thuật và phong thủy cao.

Trong văn hóa Á Đông, thuyền buồm gỗ được xem là biểu tượng của sự “thuận buồm xuôi gió”, đem lại may mắn, hanh thông và tài lộc cho người sở hữu. Chính vì vậy, các mô hình này thường được trưng bày trong dịp khai trương, tân gia, hoặc làm quà biếu cho doanh nghiệp.

Bài học từ việc gìn giữ bản sắc

Việc thuyền gỗ vẫn tồn tại và phát triển giữa thời đại đô thị hóa mạnh mẽ cho thấy một điều: bản sắc văn hóa dân tộc không mất đi, nếu chúng ta biết cách gìn giữ và làm mới nó phù hợp với xu thế. TP. HCM – thành phố “mở” và đa dạng về văn hóa – đang từng bước khẳng định rằng sự phát triển không nhất thiết phải đánh đổi bản sắc truyền thống, mà ngược lại, chính những yếu tố văn hóa xưa như thuyền gỗ có thể trở thành chất liệu quý giá để tạo ra sự khác biệt trong sản phẩm văn hóa – du lịch.

   Thuyền gỗ không chỉ là một phương tiện giao thông cũ kỹ, mà là một biểu tượng văn hóa sống động, một câu chuyện mang đậm tinh thần dân tộc và là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật, du lịch và phong cách sống hiện đại. Tại TP. HCM, việc bảo tồn và phát huy giá trị của thuyền gỗ chính là cách để thành phố vừa giữ được “gốc rễ” văn hóa, vừa vươn mình mạnh mẽ trong thời đại hội nhập.